વ્હીલ્સ ગ્લોબલ ફાઉન્ડેશન અને સ્પોકન ટ્યુટોરીયલ-આઇઆઇટી બોમ્બેએ શિક્ષણ પદ્ધતિ વધારવા માટે શ્રી કલજીભાઈ આર. કટારા આર્ટ્સ કોલેજ, શામલાજીના ફેકલ્ટી સભ્યો અને શિક્ષકો માટે મૂડલ એલએમએસ પર વર્કશોપનું આયોજન કર્યું હતું. / Deepika Chopra

જેમ જેમ ડિજિટલ વિશ્વ આગળ વધી રહ્યું છે તેમ તેમ કુશળ કામદારોની અછતને કારણે લાખો આઇટી નોકરીઓ ખાલી છે. તાલીમની તકો મોટાભાગે શહેરી, ઉચ્ચ આવક ધરાવતા વિસ્તારો સુધી મર્યાદિત છે, જે વિકસિત અને વિકાસશીલ અર્થતંત્રોમાં વધતી કુશળતા અંતર તરફ દોરી જાય છે. સુલભતા, ગુણવત્તા અને પરવડે તેવા કેટલાક મુખ્ય ક્ષેત્રો છે.

ગુણવત્તાયુક્ત પ્રશિક્ષકોની અછત છે અને બિન-અંગ્રેજી શીખનારાઓને ભાષાના અવરોધોનો સામનો કરવો પડે છે. સ્પોકન ટ્યુટોરિયલ્સ (એસટી) પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ આ અવરોધોને તોડવાનો છે, જે વિશ્વને માત્ર થોડા પૈસા માટે સસ્તું ડિજિટલ શિક્ષણ પ્રદાન કરે છે.

આઈઆઈટી બોમ્બે ખાતે પ્રોફેસર કન્નન મૌદગલ્યા દ્વારા અગ્રણી સંશોધન દ્વારા વિકસિત, સ્પોકન ટ્યુટોરિયલ્સ (એસટી) એ અત્યંત એન્જિનિયર્ડ ઓડિયો-વીડિયો ટ્યુટોરિયલ્સનો ઉપયોગ કરીને નવીન સ્વ-શિક્ષણ ઉકેલો છે જે ઓછામાં ઓછા ખર્ચે ગમે ત્યાં સુલભ છે. તે ફિલ્મ નિર્માણમાંથી શીખ લે છે-જે સમૂહ-બજાર સંચારના શ્રેષ્ઠ પ્રયાસોમાંનો એક છે.

તેઓ વિદ્યાર્થીઓને સ્વતંત્ર રીતે ફ્રી અને ઓપન સોર્સ સોફ્ટવેર કુશળતા પ્રાપ્ત કરવા માટે સશક્ત બનાવે છે. 22 થી વધુ ભાષા આવૃત્તિઓ સાથે, એસટી મૂળભૂત કમ્પ્યુટિંગથી લઈને અદ્યતન પ્રોગ્રામિંગ અને એપ્લિકેશન વિકાસ સુધીના આઇટી વિષયોના સંપૂર્ણ વર્ણપટને આવરી લે છે. શીખનારાઓ એન્ડ-ઓફ-કોર્સ ટેસ્ટ પણ આપી શકે છે અને પ્રમાણપત્રો મેળવી શકે છે, જેનાથી તેમની રોજગારીની ક્ષમતામાં વધારો થાય છે.

હાલમાં, વિવિધ વિષયો પર 1500 અંગ્રેજી એસટી ઉપલબ્ધ છે જ્યારે ડબ વર્ઝન સહિત 15,000 એસટી ઉપલબ્ધ છે અને વિશ્વભરની 6,000થી વધુ શાળાઓ, કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓમાં 8 મિલિયનથી વધુ શીખનારાઓએ તેનો લાભ લીધો છે.

એસટી ઇન્ટરનેટની પહોંચ સાથે અથવા વગર ઉપયોગ માટે રચાયેલ છે, અને તેમની કોમ્પેક્ટ ફાઇલનું કદ સસ્તા સંગ્રહ ઉપકરણો પર સામૂહિક વિતરણ માટે પરવાનગી આપે છે. પ્રારંભિક વિકાસ રોકાણ પછી, એસટીને લગભગ કોઈ વધારાના ખર્ચ વિના અનંત રીતે વધારી શકાય છે, જે તેમને વિશ્વમાં ક્યાંય પણ શીખનારાઓ માટે સુલભ બનાવે છે.

વ્હીલ્સ ગ્લોબલ ફાઉન્ડેશન (વ્હીલ્સ) આ નવીનતાને આગળ વધારવામાં મોટી સંભાવના જુએ છે. WHEELS નવજાત પોષણ સ્વાસ્થ્યમાં નવી માતાઓને તાલીમ આપવા માટે હેલ્થ સ્પોકન ટ્યુટોરીયલ્સમાં ST ટેકનોલોજીનો લાભ લે છે.

રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ આરોગ્ય મિશનના સહયોગથી, આ પહેલ અગ્ર હરોળના આરોગ્ય કર્મચારીઓ માટે ખર્ચ-અસરકારક, રાષ્ટ્રવ્યાપી સ્તનપાનની તાલીમ પૂરી પાડે છે, જે ગ્રામીણ મધ્ય પ્રદેશ તેમજ ગુજરાત, ઝારખંડ, છત્તીસગઢ અને મેઘાલયના કેટલાક જિલ્લાઓમાં 1 કરોડથી વધુ માતાઓ અને બાળકો સુધી પહોંચે છે. આ તાલીમમાં 20થી વધુ ભાષાઓમાં ઓનલાઇન અને ઓફલાઇન ઉપલબ્ધ 10-મિનિટના સ્વ-શિક્ષણ મોડ્યુલોનો સમાવેશ થાય છે.

વ્હીલ્સના સ્માર્ટ વિલેજ પ્રોજેક્ટના ભાગરૂપે, ગ્રામીણ કોલેજો અને ઇજનેરી સંસ્થાઓમાં એસટીની શરૂઆત કરવામાં આવી છે. દાખલા તરીકે, વ્હીલ્સે શામલાજીમાં શ્રી કલજીભાઈ આર. કટારા આર્ટ્સ કોલેજ ખાતે એસટી અભ્યાસક્રમોથી સજ્જ ડિજિટલ સાક્ષરતા પ્રયોગશાળા શરૂ કરી હતી. કોલેજમાં કાર્યશાળાઓ પણ યોજવામાં આવી છે, જેમાં શિક્ષણ પદ્ધતિઓમાં સુધારો કરવા માટે ફેકલ્ટી અને શિક્ષકો માટે મૂડલ એલએમએસ પર તાજેતરમાં બે દિવસીય સત્રનો સમાવેશ થાય છે.

WHEELS ST ને ગુજરાત, પશ્ચિમ બંગાળ અને કર્ણાટકમાં સંખ્યાબંધ સ્થળોએ લઈ જઈ રહ્યું છે, સાથે સાથે નવોદય અને એકલવ્ય જેવા શાળા નેટવર્ક સાથે, હવે સ્પેસ-ઇ-ફિક સાથે ભાગીદારીમાં મધ્યમ શાળાથી લઈને ઉચ્ચ શાળાના બાળકો માટે અવકાશ, ખગોળશાસ્ત્ર, રોબોટિક્સ, AI જેવા વિષયોમાં અદ્યતન STEM શિક્ષણને ટેકો આપવા માટે નવા ક્ષેત્રો તરફ ધ્યાન આપી રહ્યું છે.

વ્હીલ્સ આફ્રિકામાં પણ એસટીનો વિસ્તાર કરી રહ્યું છે, જ્યાં અગણિત યુવાનોને ફાયદો થશે. આ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ નાસિક સેન્ટ્રલ જેલમાં 150 કેદીઓને કમ્પ્યુટર સાક્ષરતા અને ઓફિસ પ્રોડક્ટિવિટી ટૂલ્સમાં લિબર ઓફિસ દ્વારા તાલીમ આપવા માટે પણ કરવામાં આવ્યો છે.

1.5 મિલિયનથી વધુ ઉચ્ચ શાળાઓ અને 50,000 કોલેજો સાથે, ભારત પાસે 100 મિલિયનથી વધુ વિદ્યાર્થીઓને સક્ષમ કરવાની નોંધપાત્ર તક છે, જેમાં ઘણી ઓછી આવક અથવા ગ્રામીણ પૃષ્ઠભૂમિના છે, અને તેમને ડિજિટલ વિશ્વમાં ખીલવામાં મદદ કરે છે. WHEELS આ પરિવર્તનકારી આઇટી સોલ્યુશનને વિસ્તૃત કરવા માટે સમર્થન આમંત્રિત કરે છે, જે પરવડે તેવી, ઉપયોગમાં સરળતા અને સૌથી દૂરના અને ઓછી સેવા ધરાવતા વિસ્તારોમાં પણ પ્રવેશ પ્રદાન કરે છે.

WHEELS ઝડપી સ્કેલિંગ ચલાવવા, જાગૃતિ લાવવા અને પહેલને ટેકો આપવા માટે કોર્પોરેટ નેતાઓ, CSR સંગઠનો, IAS અધિકારીઓ, એનજીઓ ભાગીદારો અને વિવિધ વ્યાવસાયિકો સહિત તેના પાન IIT ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થીઓના નેટવર્કનો લાભ લે છે. આ કાર્યક્રમોને લાગુ કરીને, અમારું લક્ષ્ય 2030 (i.e.) સુધીમાં ભારતની "રુર્બન" વસ્તીના 20% ના ટેકનોલોજી સંચાલિત પરિવર્તનના સહિયારા ઉદ્દેશોને પ્રાપ્ત કરવાનું છે. 180 મિલિયન + લોકો) 2047 સુધીમાં વિકસિત અર્થતંત્ર બનવાના ભારતના વિઝનના સમર્થનમાં.

અમે તમને બધાને ભારતના ભવિષ્યના આ મોટા વંચિત સેગમેન્ટને ટેકો આપવા માટે WHEELS વેબસાઇટ અને Getting Involved સેક્શનની મુલાકાત લઈને WHEELS ના પ્રયાસોમાં જોડાવા વિનંતી કરીએ છીએ જે તમને અમારી યાત્રાનો ભાગ બનવા માટે અસંખ્ય રીતો પ્રદાન કરે છે. 

લેખક વ્હીલ્સ ગ્લોબલ ફાઉન્ડેશનના માર્કેટિંગ અને કોમ્યુનિકેશન્સ મેનેજર છે.

(The views and opinions expressed in this article are those of the author and do not necessarily reflect the official policy or position of New India Abroad)