પ્રતીકાત્મક તસ્વીર / Courtesy photo

"યોગ એ સ્વયંની, સ્વયં દ્વારા, સ્વયં સુધીની યાત્રા છે". - ભગવદ્ ગીતા.

આપણા ઝડપી ગતિવાળા વિશ્વમાં, આપણા સ્વાસ્થ્યની સંભાળ રાખવા માટે સમય કાઢવો ઘણીવાર અશક્ય લાગે છે. આપણું વ્યસ્ત સમયપત્રક અને બિનઆરોગ્યપ્રદ દિનચર્યાઓ આપણને તણાવમાં અને સંતુલનની બહાર મૂકી શકે છે. ત્યાં જ યોગ આવે છે-એક સર્વગ્રાહી કસરત જે આપણા શરીરને લવચીક રાખે છે, આપણા મનને શાંત કરે છે અને આપણા આત્માને ઉર્જાવાન બનાવે છે. યોગ અંધાધૂંધી વચ્ચે શાંતિનું અભયારણ્ય પૂરું પાડે છે, આંતરિક સંવાદિતા અને સુખાકારીનો માર્ગ પ્રદાન કરે છે.

યોગ એટલે શું?
યોગ એ એક પ્રાચીન પ્રથા છે જે ભારતમાં 5,000 વર્ષ પહેલાં શરૂ થઈ હતી. તે મન, શરીર અને આત્માને જોડવા માટે વિકસાવવામાં આવ્યું હતું, જે વ્યક્તિઓને જ્ઞાનની સ્થિતિ સુધી પહોંચવામાં મદદ કરે છે. સમય જતાં, યોગ વિશ્વભરમાં લોકપ્રિય બન્યો છે, જે માત્ર શારીરિક કસરત તરીકે જ નહીં પરંતુ એકંદર આરોગ્ય સુધારવા અને તણાવનું સંચાલન કરવા માટે એક વ્યાપક માર્ગ તરીકે અપનાવવામાં આવ્યો છે. તે એક એવી પ્રથા છે જે આપણા જીવનના દરેક પાસાને સ્પર્શે છે અને શાંતિ અને સંતુલનને પ્રોત્સાહન આપે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ
આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ દર વર્ષે જૂન.21 ના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. આ વિશેષ દિવસ યોગના મહત્વ પર પ્રકાશ પાડે છે અને વિશ્વભરના લોકોને તેનો અભ્યાસ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. તે એક વૈશ્વિક પ્રસંગ છે જે જીવનના તમામ ક્ષેત્રોના યોગ ઉત્સાહીઓને એક સાથે લાવે છે, યોગની આપણી શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક સુખાકારી પર સકારાત્મક અસરની ઉજવણી કરે છે. યોગ દિવસ પ્રાચીન પ્રથાની સ્થાયી સુસંગતતા અને જીવનમાં પરિવર્તન લાવવાની તેની ક્ષમતાની યાદ અપાવે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસનો ઈતિહાસ
યોગનો ઇતિહાસ સમૃદ્ધ અને રસપ્રદ છે, જે હજારો વર્ષ જૂનો છે. ભારતમાં, યોગની રચના એક આધ્યાત્મિક શિસ્ત તરીકે કરવામાં આવી હતી જેથી વ્યક્તિઓને તેમની આંતરિક જાત સાથે જોડાવા અને જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ મળે. જેમ જેમ યોગ પશ્ચિમમાં ફેલાયો, તેમ તેમ તે તેના શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય લાભો માટે વ્યાપકપણે ઓળખાયો. આજે, વિશ્વભરમાં લાખો લોકો તેનો અભ્યાસ કરે છે જેઓ સુખાકારી વધારવા અને તણાવ દૂર કરવાની તેની ક્ષમતાની પ્રશંસા કરે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસનો વિચાર ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 2014 માં યુએન જનરલ એસેમ્બલીમાં ભાષણ દરમિયાન રજૂ કર્યો હતો. તેમણે ઉજવણી માટે જૂન.21 સૂચવ્યું કારણ કે તે વર્ષનો સૌથી લાંબો દિવસ છે, જેને સમર અયનકાળ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ તારીખ યોગ આપણા જીવનમાં જે પ્રકાશ અને ઊર્જા લાવે છે તેના પ્રતીક તરીકે પસંદ કરવામાં આવી હતી. આ પ્રસ્તાવને 177 દેશોએ ટેકો આપ્યો હતો, અને પ્રથમ આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની ઉજવણી જૂન.21,2015 ના રોજ કરવામાં આવી હતી, જેમાં વડા પ્રધાન મોદી સહિત હજારો લોકો નવી દિલ્હીમાં યોગ કરતા હતા.

આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ કેમ મહત્વપૂર્ણ છે?
આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે વિવિધ સંસ્કૃતિઓ અને પશ્ચાદભૂના લોકોને યોગની ઉજવણી અને અભ્યાસ માટે એક સાથે લાવે છે. તે માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય માટે યોગના ફાયદાઓને પ્રકાશિત કરે છે અને સંવાદિતા અને શાંતિની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપે છે. આ દિવસ યોગની પરિવર્તનકારી અસરો વિશે જાગૃતિ લાવવા અને વધુ લોકોને તેમના રોજિંદા જીવનમાં તેનો સમાવેશ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે એક મંચ તરીકે કામ કરે છે.

આ દિવસે વિશ્વભરમાં ઘણા કાર્યક્રમો અને પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે. યોગ સત્રો, કાર્યશાળાઓ અને પ્રદર્શનો ઉદ્યાનો, શાળાઓ અને યોગ સ્ટુડિયોમાં થાય છે. આ કાર્યક્રમો દરેકને, વય અથવા ક્ષમતાને ધ્યાનમાં લીધા વિના, યોગ અજમાવવા અને તેની હકારાત્મક અસરોનો અનુભવ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ સમુદાય અને સામૂહિક સુખાકારીની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપે છે, જે આપણને યાદ અપાવે છે કે યોગ વ્યક્તિગત અને સામાજિક સ્વાસ્થ્ય માટે એક મૂલ્યવાન સાધન છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની થીમ-2024
દર વર્ષે, આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની એક અલગ થીમ હોય છે, જે યોગના વિવિધ પાસાઓ અને સમકાલીન પડકારો સાથે તેની સુસંગતતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. વર્ષ 2024ની થીમ "મહિલા સશક્તિકરણ માટે યોગ" છે. આ થીમનો ઉદ્દેશ મહિલાઓ માટે યોગના ફાયદાઓ વિશે જાગૃતિ લાવવાનો અને વ્યક્તિઓને તેમના રોજિંદા જીવનમાં યોગનો સમાવેશ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવાનો છે. તે શારીરિક, માનસિક અને ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપવા, મહિલાઓને સંતુલિત અને પરિપૂર્ણ જીવન જીવવા માટે સશક્ત બનાવવા યોગની ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની ઉજવણી કેવી રીતે કરવી
આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની ઉજવણી કરવાની કેટલીક મનોરંજક અને સરળ રીતો અહીં છેઃ

વર્ચ્યુઅલ ઇવેન્ટમાં જોડાઓઃ ઘણી ઓનલાઇન ઇવેન્ટ્સ યોગ વર્ગો અને વર્કશોપ ઓફર કરે છે, જે તમારા ઘરની આરામથી ભાગ લેવાનું સરળ બનાવે છે.
યોગ રિટ્રીટ પર જાઓઃ એક દિવસ અથવા સપ્તાહના અંતે યોગ અને આરામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો. એક રીટ્રીટ રોજિંદી દિનચર્યાઓમાંથી તાજગીભર્યો વિરામ આપી શકે છે અને તમારી પ્રેક્ટિસને વધુ ગાઢ બનાવી શકે છે.
પરિવાર અને મિત્રો સાથે પ્રેક્ટિસ કરોઃ તમારા પ્રિયજનોને ભેગા કરો અને સાથે મળીને યોગ કરો. યોગના ફાયદાઓને જોડવા અને વહેંચવાની આ એક અદ્ભુત રીત છે.
નવી પોજીશન શીખોઃ નવી યોગ મુદ્રા શીખવા માટે પોતાને પડકાર આપો. કંઈક નવું કરવાનો પ્રયાસ કરવો રોમાંચક અને સ્ફૂર્તિદાયક હોઈ શકે છે.
ઘરમાં યોગની જગ્યા બનાવોઃ તમારા યોગ અભ્યાસ માટે ઘરમાં એક વિશેષ સ્થાન બનાવો. સમર્પિત જગ્યા રાખવાથી તમારી પ્રેક્ટિસ વધુ આનંદપ્રદ અને સુસંગત બની શકે છે.

યોગની પ્રેક્ટિસ માટેના મૂળભૂત નિયમો
ખાલી પેટઃ ખાલી પેટ યોગ કરો. આરામ અને અસરકારકતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ભોજન કર્યા પછી ઓછામાં ઓછા 3 કલાક રાહ જુઓ.
ધીમે ધીમે શરૂ કરોઃ જો તમે યોગમાં નવા છો, તો સરળ મુદ્રાઓથી શરૂઆત કરો અને ધીમે ધીમે વધુ પડકારજનક મુદ્રાઓ તરફ આગળ વધો. અદ્યતન આસનોનો પ્રયાસ કરતા પહેલા મજબૂત પાયો બાંધવો મહત્વપૂર્ણ છે.

શરૂ કરતા પહેલા આરામ કરોઃ તમારું યોગ સત્ર શરૂ કરતા પહેલા તમારા મન અને શરીરને આરામ આપવા માટે 10 મિનિટ લો. આ તમને ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં અને તમારી પ્રેક્ટિસમાંથી સૌથી વધુ લાભ મેળવવામાં મદદ કરે છે.
આરામદાયક કપડાં પહેરોઃ આરામદાયક, હળવા રંગના કપડાં પસંદ કરો જે ખૂબ ચુસ્ત અથવા છૂટક ન હોય. યોગ્ય પોશાક તમારી હિલચાલ અને આરામને વધારી શકે છે.
યોગ મેટનો ઉપયોગ કરોઃ સાદડી અથવા જાડી ચાદર પર પ્રેક્ટિસ કરો, સીધી જમીન પર નહીં. સાદડી તમારા સાંધાઓને ટેકો અને ગાદી પૂરી પાડે છે.
સવારની કસરતઃ સવારે યોગ કરવાથી તમને આખો દિવસ ઉર્જાવાન અને તાજગી અનુભવવામાં મદદ મળી શકે છે. તમારા દિવસની શરૂઆત સકારાત્મક રીતે કરવાની આ એક શ્રેષ્ઠ રીત છે.
નિયમિત રહોઃ દરરોજ યોગનો અભ્યાસ કરવાનો પ્રયાસ કરો, માત્ર થોડી મિનિટો માટે પણ. યોગના સંપૂર્ણ લાભો મેળવવા માટે સુસંગતતા ચાવીરૂપ છે.

ફેમિલી યોગ પ્રેક્ટિસ
તમારા પરિવાર સાથે યોગ તમારા બંધનને મજબૂત કરી શકે છે અને શાંતિપૂર્ણ અને મનોરંજક દિનચર્યા બનાવી શકે છે. અહીં શા માટે તમારે કૌટુંબિક યોગનો પ્રયાસ કરવો જોઈએઃ

પરસ્પર સમજણ વધે છેઃ યોગ દ્વારા સાથે સમય પસાર કરવાથી પ્રેમ અને આદર વધે છે. તમારા પ્રિયજનો સાથે જોડાવાની આ એક સુંદર રીત છે.
બંધનને મજબૂત બનાવે છેઃ તમારા બાળકો સાથે યોગ કરવાથી તમને તેમના પડકારો અને જીવનમાં થતા ફેરફારોને સમજવામાં મદદ મળે છે. એકબીજાને ટેકો આપવાની આ એક ખાસ રીત છે.
ખુલ્લા સંદેશાવ્યવહારને પ્રોત્સાહન આપે છેઃ યોગ મનની શાંતિ લાવે છે, જેનાથી સમસ્યાઓની ચર્ચા કરવી સરળ બને છે. તે ખુલ્લી અને પ્રામાણિક વાતચીત માટે સલામત જગ્યા બનાવે છે.
દિવસની શરૂઆત તાજગીથી કરોઃ માનસિક થાક દૂર કરવા અને ઉર્જાવાન અનુભવ કરવા માટે દિવસની શરૂઆત યોગથી કરો. તે બાકીના દિવસ માટે સકારાત્મક સૂર નક્કી કરે છે.
તંદુરસ્ત આદતો વિકસાવે છેઃ યોગનો એકસાથે અભ્યાસ કરવાથી સમયપાલન અને સહાનુભૂતિ જેવી સારી આદતોમાં વધારો થાય છે. તે મૂલ્યવાન જીવન કૌશલ્ય શીખવે છે અને પારિવારિક સંબંધોને મજબૂત કરે છે.
યોગ એક અદ્ભુત પ્રથા છે જે લવચીકતામાં સુધારો કરે છે, તણાવ ઘટાડે છે, રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારે છે અને ઘણું બધું કરે છે. ભલે તમે શિખાઉ છો અથવા અનુભવી યોગી છો, ચાલો આ આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસે અમારી સાદડીઓ તૈયાર કરીએ અને યોગના ફાયદાઓને સ્વીકારીએ! ચાલો આ દિવસને સ્વાસ્થ્ય, શાંતિ અને એકતાની ઉજવણી બનાવીએ.