દિવાળીના દિવા પ્રગટાવી રહેલ શ્રી પ્રમુખ સ્વામી મહારાજ. / BAPS

હિંદુ ધર્મના પ્રાચીન શાસ્ત્રો અને ઉપદેશોમાં, અનિષ્ટ પર સારાની જીત માત્ર એક પૌરાણિક કથા નથી પરંતુ એક જીવંત ફિલસૂફી છે જે અગણિત પેઢીઓને ન્યાય માટે પ્રયત્ન કરવા પ્રેરણા આપે છે. હિંદુઓનો પ્રકાશનો તહેવાર દિવાળી વિશ્વભરમાં લાખો લોકો દ્વારા અપાર આનંદ અને આદર સાથે ઉજવવામાં આવે છે. 
તે અનિષ્ટ પર સારાની જીત દર્શાવે છે, જે ભગવાન રામ અને સીતાજીના ચૌદ વર્ષના વનવાસ પછી અયોધ્યા પરત ફરવાનું પ્રતીક છે. રામાયણની વાર્તા વર્ણવે છે તેમ, અયોધ્યાના લોકોએ તેમના રાજા અને રાણીને રાજ્યમાં પાછા આવકારવા માટે હજારો દીવા પ્રગટાવ્યા હતા, જે અંધકારના અંત અને પ્રામાણિકતાના નવા યુગની શરૂઆત દર્શાવે છે. આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગ, જે આજ સુધી ઉજવવામાં આવે છે, તે પાપ પર સદ્ગુણની આધ્યાત્મિક જીત અને અજ્ઞાનતા અને નકારાત્મકતાને દૂર કરનાર પ્રકાશને રેખાંકિત કરે છે.

આ તહેવાર ઘણા લોકો માટે હિન્દુ નવા વર્ષની શરૂઆત પણ કરે છે, અને ઘરોમાં દીવા પ્રગટાવવાનું અંધકાર પર પ્રકાશના વિજયનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. દિવાળીના દિવસે ઘરોમાં, પ્રથમ દીવો પ્રગટાવવામાં આવે છે અને બદલામાં તેનો ઉપયોગ અન્યને સળગાવવા માટે કરવામાં આવે છે, જે પ્રતીક છે કે કેવી રીતે એક નાની જ્યોત ઘણાને પ્રકાશિત કરી શકે છે, સામૂહિક રીતે એક સમયે પ્રચલિત અંધકારને દૂર કરી શકે છે. આ કાર્ય એક શક્તિશાળી સ્મૃતિપત્ર તરીકે કામ કરે છે કે દિવાળી માત્ર બાહ્ય ઉજવણી વિશે નથી પરંતુ આંતરિક પ્રકાશને પોષવા વિશે પણ છે જે સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન વ્યક્તિઓને માર્ગદર્શન આપી શકે છે.
આને અનુરૂપ, દિવાળીને આત્મ-પ્રતિબિંબ અને આધ્યાત્મિક નવીકરણના સમય તરીકે જોવામાં આવે છે. આ તહેવાર વ્યક્તિઓને પોતાની અંદર જોવા અને પોતાના આંતરિક પ્રકાશને ટકાવી રાખવા માટે પ્રતિબદ્ધ થવા પ્રોત્સાહિત કરે છે, જે તેમને આગામી વર્ષના પડકારોનો સામનો કરવામાં મદદ કરી શકે છે. તે લોકોને ધર્મ (સદાચાર) નું પાલન કરવાની યાદ અપાવે છે અને તેઓ કેવી રીતે મન અને હૃદયની શુદ્ધતા જાળવી શકે છે તેના પર ચિંતન કરે છે જેનું ઉદાહરણ ભગવાન રામ આપે છે.  ઘણા લોકો માટે, આ આંતરિક ધ્યાન તેમની પવિત્રતાના ઉપદેશોનું મૂર્ત સ્વરૂપ છે પ્રમુખ સ્વામી મહારાજ, જેમણે વારંવાર કહ્યું હતું કે, "બીજાના આનંદમાં, આપણું પોતાનું છે". તેમનો સંદેશ દિવાળીની ભાવના સાથે ઊંડે પડઘો પાડે છે, લોકોને અન્ય લોકો સુધી તેમનો આંતરિક પ્રકાશ વિસ્તારવા વિનંતી કરે છે, જે અનિષ્ટ પર સારા, આનંદ અને દયાની લહેર પેદા કરે છે. 

પ્રમુખ સ્વામી મહારાજે તેમના કાર્યો દ્વારા તેમના ઉપદેશોનું ઉદાહરણ આપ્યું હતું.  2002માં આતંકવાદીઓએ ગાંધીનગરના સ્વામિનારાયણ અક્ષરધામ પર હુમલો કર્યો હતો, જેમાં એક સાધુ, ડઝનેક નિર્દોષ નાગરિકો અને અનેક રાષ્ટ્રીય સશસ્ત્ર દળો માર્યા ગયા હતા. પરિસ્થિતિની ગંભીરતાને સમજીને પ્રમુખ સ્વામી મહારાજે જનતાને શાંતિ જાળવવા અને ગુમાવનારાઓ માટે પ્રાર્થના કરવાની અપીલ કરી હતી, જેથી વધતા વંશીય તણાવને દૂર કરી શકાય. શાંતિ, સંવાદિતા અને માફીની હાકલ કરતી તેમની પ્રતિક્રિયા વિશ્વભરના હજારો લોકોના હૃદય અને મનમાં ગુંજી ઉઠી હતી. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના કોંગ્રેસમેન એન્થોની વેઇનર અને જર્મનીમાં આતંકવાદ વિરોધી પરિષદ બંનેએ તેમના પ્રતિભાવને આતંકવાદના આદર્શ પ્રતિભાવ તરીકે ટાંક્યો હતો; તેઓએ તે શાંતિપૂર્ણ પ્રતિભાવ 'અક્ષરધામ પ્રતિસાદ' બનાવ્યો હતો. આવા વિચારશીલ હાવભાવ ઉદાહરણ આપે છે કે કેવી રીતે, અંધકારના સમયમાં પણ, નિઃસ્વાર્થતા, સહિષ્ણુતા અને સંવાદિતાનો પ્રકાશ તેજસ્વી રીતે ચમકવા લાગે છે, જે અન્ય લોકોને આરામ અને આશા લાવે છે.

તેમના આધ્યાત્મિક ઉત્તરાધિકારી, પરમ પૂજ્ય મહાંત સ્વામી મહારાજ સેવા અને કરુણાના આ વારસાને ચાલુ રાખે છે. તેમના ઉપદેશો એ વાત પર ભાર મૂકે છે કે અન્યની મીણબત્તીઓ પ્રગટાવવી-પછી ભલે તે દયાળુ શબ્દો, સેવાના કાર્યો અથવા કાળજીના નાના હાવભાવ દ્વારા હોય-દૂર દૂર સુધી આનંદ ફેલાવે છે. તેઓ ઘણીવાર ભક્તોને યાદ અપાવે છે કે નિઃસ્વાર્થતા ભવ્ય હોવી જરૂરી નથી. સરળ, રોજિંદા કાર્યો અન્ય લોકો પર ઊંડી અસર કરી શકે છે અને પોતાની પરિપૂર્ણતાની ભાવનાને વધુ ગાઢ બનાવી શકે છે. તેઓ લોકોને માત્ર દિવાળી દરમિયાન જ નહીં, પરંતુ દરેક વાતચીત અને સંબંધોમાં પણ સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન તેઓ કેવી રીતે તેમનો પ્રકાશ વહેંચી શકે તે વિશે વિચારવા પ્રોત્સાહિત કરે છે.

આ સંદેશને સમાવિષ્ટ કરીને, દિવાળી આપણને યાદ અપાવે છે કે બીજાની મીણબત્તી પ્રગટાવવાની શરૂઆત પોતાના ઘરેથી થઈ શકે છે. પરિવારના સભ્યોને કાર્યોમાં મદદ કરવી, પ્રોત્સાહનના શબ્દો આપવા અથવા ફક્ત પ્રિયજનો માટે સમય કાઢવો તેમના દિવસને તેજસ્વી બનાવી શકે છે. ઘરની બહાર, દયાના નાના નાના કાર્યો-જેમ કે સ્થાનિક વ્યવસાય માટે સકારાત્મક સમીક્ષા પોસ્ટ કરવી અથવા ઓછી વસ્તુઓ ધરાવતી વ્યક્તિને લાઇનમાં આગળ વધવા દેવું-દિવાળીની ભાવનાને વ્યાપક સમુદાય સુધી ફેલાવો. ભગવાન રામના પરત ફરવાની ઉજવણી કરવા માટે અયોધ્યામાં પ્રગટાવવામાં આવતા દીવાની જેમ આ સરળ હાવભાવ, અન્યના જીવનમાં અર્થપૂર્ણ રીતે પ્રકાશ લાવે છે.

અન્યની ખુશી અને સુખાકારી પ્રત્યે પ્રમુખ સ્વામી મહારાજની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતાએ તેમની જ્યોતને તેમના સમગ્ર જીવનકાળ દરમિયાન તેજસ્વી રીતે સળગાવવાની મંજૂરી આપી, લાખો લોકોને પ્રેરણા આપી. તેમના ઉદાહરણને અનુસરીને, વ્યક્તિને ખ્યાલ આવે છે કે આપીને, આપણે કંઈ ગુમાવતા નથી-હકીકતમાં, આપણે ક્યારેય કલ્પના કરતાં વધુ મેળવીએ છીએ. મહાંત સ્વામી મહારાજ આ સંદેશને મજબૂત કરે છે, આપણને યાદ અપાવે છે કે સૌથી મોટી પરિપૂર્ણતા નિઃસ્વાર્થ જીવન જીવવાથી અને બીજાને ઊંચકવાથી આવે છે, જેમ કે અયોધ્યાના લોકોએ ભગવાન રામને ઘરે આવકારવા માટે તેમના દીવા ઉઠાવ્યા હતા.