રવિશંકર પ્રસાદ / Google

અયોધ્યા  રામજન્મભૂમિ કેસમાં હાજર થવું એ વ્યક્તિગત પરિપૂર્ણતા હતી અને સર્વશક્તિમાન તરફથી મોટા આશીર્વાદ હતા

ભારતના ભૂતપૂર્વ કેન્દ્રીય પ્રધાન રવિશંકર પ્રસાદ શરૂઆતથી જ રામ જન્મભૂમિ ચળવળ સાથે નજીકથી જોડાયેલા હતા અને રામજન્મભૂમિ કેસ સાથે કામ કરતી કાનૂની ટીમનો પણ ભાગ હતા. પ્રસાદે કેસ સાથેના તેમના જોડાણને આશીર્વાદ તરીકે ગણાવ્યા, તેમણે વિદેશમાં ન્યૂ ઈન્ડિયા અબ્રોડ માટે વિનોદ કુમાર શુક્લા સાથે વાત કરી.

સવાલ : ભગવાન રામના જન્મસ્થળ પર ફરીથી દાવો કરવા માટે 500 વર્ષથી વધુ લાંબા સંઘર્ષ પછી અયોધ્યામાં રામ મંદિરના અભિષેક સમારોહ વિશે તમારો દૃષ્ટિકોણ કેવો છે ?

જવાબ : આ દેશ માટે માત્ર ઐતિહાસિક જ નહીં પરંતુ મહત્વનો પ્રસંગ છે. જે 500 વર્ષ પછી ભારતના આધ્યાત્મિક વારસાને જીવંત કરે છે. એક વાત તમારે યાદ રાખવાની જરૂર છે કે જ્યાં હિંદુ ધર્મના અસાધારણ અને પ્રેરણાદાયી પ્રતીક સોમનાથ, કાશી, મથુરા અને અયોધ્યા જેવા મહાદેવ, ભગવાન કૃષ્ણ અને ભગવાન રામનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા હોય તેવા વિસ્તારોમાં જ શા માટે હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો. વાસ્તવમાં, તે સામૂહિક હુમલા નહોતા પરંતુ હિંદુ આસ્થાને વશ કરવાના પ્રયાસો હતા. ખરેખર, આ એક દુર્ઘટના છે કે એ વાતને સમજવામાં આપણને 75 વર્ષ થયા. હું તમને એક તુલનાત્મક વિશ્લેષણ આપું, જ્યારે ભારત આઝાદ થયું ત્યારે ભારતના ઘણા ખૂણાં રાણી વિક્ટોરિયા, લોર્ડ હાર્ડિંગ, કિંગ જ્યોર્જ પંચમ અને અન્ય ગવર્નર જનરલની પ્રતિમાઓથી ભરેલા હતા, પરંતુ હવે તેઓ ક્યાં છે ? તેઓ દિલ્હીના પાર્કમાં કે અન્ય કેટલીક જગ્યા પૂરતા સીમિત છે. શા માટે સમાન માપદંડ અન્ય લોકો માટે લાગુ કરવામાં આવ્યો ન હતો તે મોટો પ્રશ્ન છે. મને ખુશી છે કે યોગ્ય ન્યાયિક પ્રક્રિયા સાથે હવે તે થઈ રહ્યું છે અને રામ જન્મભૂમિ મંદિરમાં રામલલાની મૂર્તિઓની પધરામણી કરવામાં આવશે. માત્ર ભારતના હિન્દુઓ માટે જ નહિ પરંતુ સમગ્ર વિશ્વના હિંદુઓ માટે આ સંતોષની મોટી ક્ષણ છે.

સવાલ : તમે અલાહાબાદ હાઈકોર્ટમાં રામલલાનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી કાનૂની ટીમનો ભાગ હતા, જ્યારે તથ્યો હિન્દુ પક્ષમાં હતા તો આટલો સમય કેમ લાગ્યો ?

 

જવાબ : તમે જાણો છો કે આ વાત ખૂબ જ અવ્યવસ્થિત છે, તમારે યાદ રાખવું જ જોઇએ કે મૂળ દાવો મુસ્લિમો દ્વારા દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો અને ત્યાં તેમના કબજાના અધિકારની માંગણી કરવામાં આવી હતી ત્યાર બાદ હિન્દુઓએ રામલલા વિરાજમાન વતી કેસ દાખલ કર્યો હતો કે ભગવાન રામ આ જગ્યાના માલિક છે. હિંદુ કાયદામાં દેવતા એ ન્યાયિક વ્યક્તિ છે અને તેમના વતી દાવો દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો. હા, પુરાવાની સાંખ્ય વિશાળ હતી એટલે તેને રેકોર્ડ પર આવવામાં આટલો લાંબો સમય લાગ્યો. આ કેસને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈતી હતી પરંતુ સાવ નહિ કરતા મોડું શું ખોટું. સર્વોચ્ચ અદાલતના ચુકાદાના સમગ્ર મુદ્દા વિશે, હું ત્રણ બાબતોને પ્રકાશિત કરવા માગુ છું; સર્વોચ્ચ અદાલતના પાંચ ન્યાયાધીશોએ સર્વસંમતિથી એવું માન્યું છે કે કહેવાતા બાબરી મસ્જિદના નિર્માણ બાબતે મુસ્લિમ પક્ષ એવો કોઈ પુરાવો રેકોર્ડ પર લાવી શક્યો નથી કે તેઓ આ જગ્યા પર કબજો ધરાવતા હતા; બીજું, કહેવાતા બાબરી મસ્જિદના બળજબરીથી બાંધકામ પછી પણ મોટી માત્રામાં પુરાવા છે કે હિન્દુઓએ ક્યારેય તેઓ જ્યાં જઈને માથું નમાવતા હતા તે સ્થાનમાં અને તેમના દેવતામાં વિશ્વાસ ગુમાવ્યો નથી જે ઘણા પુરાવાને પુષ્ટિ આપે છે અને છેલ્લે ભારતના પુરાતત્વીય સર્વેક્ષણે સ્પષ્ટપણે દર્શાવ્યું હતું કે મંદિરના પાયા પર મસ્જિદ બાંધવામાં આવી હતી. અમારી દલીલ એ જ હતી અને કોર્ટે ત્રણેય વાતને સમર્થન આપ્યું છે.

 

સવાલ : એવા વિવિધ તબક્કાઓ હતા જ્યાં એવું લાગતું હતું કે બંને લડતા પક્ષો વચ્ચે મામલો ઉકેલાઈ જશે, પરંતુ તે ક્યારેય બન્યું નહીં. શા માટે ?

 

જવાબ : હું તમને ફક્ત એટલું જ કહી શકું છું કે મારી વિનંતી પર ભારતના અગ્રણી દ્રષ્ટાઓમાંથી એકે પ્રયાસ કર્યો. હું ખાતરીપૂર્વક જાણું છું કે ઘણા મુસ્લિમો તેને હિંદુઓને સોંપવા તૈયાર હતા. તેઓ ખાનગીમાં કહેતા હતા પરંતુ જાહેરમાં નહીં કારણ કે રૂઢિચુસ્ત તત્વો તેમનું જીવન અઘરું બનાવી શકે છે. જો તમે મુસ્લિમો સાથે વાત કરો છો, તો તેઓ કહેશે કે તેઓ અયોધ્યા માટે કોઈ કેસના સમર્થનમાં ઊભા નથી. યાદ રાખો, શરૂઆતમાં તેઓએ ભગવાન રામનો જન્મ ત્યાં થયો હતો કે કેમ તે અંગે ચૂંટણી લડી હતી પરંતુ બાદમાં જ્યારે ભારે હોબાળો થયો ત્યારે તેઓએ તેમની અરજી બદલીને કહ્યું કે અમે સ્વીકારીએ છીએ કે અયોધ્યા હિન્દુઓ માટે ખૂબ જ પવિત્ર છે અને ભગવાન રામનો જન્મ ત્યાં થયો હતો પરંતુ બાબરી મસ્જિદ જ્યાં ઊભી છે ત્યાં નહીં. વાસ્તવમાં, જો મુસ્લિમ સમુદાય ભગવાન રામ, ભગવાન કૃષ્ણ અને ભગવાન મહાદેવ હિંદુઓ માટે પવિત્ર છે તેવું કહેવા માટે આગળ આવ્યા હોત તો સારું હોત. કાશી, મથુરા અને અયોધ્યા મહત્વની બેઠકો છે. વિશ્વના કેટલાય વિસ્તારોમાં મસ્જિદોનું સ્થળાંતર કરવામાં આવ્યું છે કે નહીં ? કોઈ રીતે જે બન્યું તે બન્યું પણ ન હોય જો મર્યાદા પુરુષોત્તમની લડતનો અંત ન્યાયિક મર્યાદા અને યોગ્યતા સાથે કરવામાં આવ્યો હોત.

 

સવાલ : સુપ્રીમ કોર્ટના સર્વસંમતિથી આવેલા ચુકાદા પછી પણ, મુસ્લિમ પક્ષનું કહેવું છે કે ચુકાદો હિંદુ ધર્મના આદર પર આધારિત હતો, હકીકતો પર નહીં તે વિશે તમારી ટિપ્પણી!

જવાબ : આ તદ્દન બકવાસ છે. વધુ સારું એ છે કે તેઓ જઈને ચુકાદો આખો વાંચે, તે લાંબો ચુકાદો છે. જો કોઈની આંખમાં તકલીફ હોય હોય, તો હું તેમને મદદ કરી શકું તેમ નથી. હું ફરી એક વખત કહું છુ કે, મુસ્લિમોનો વિવાદ તદ્દન બકવાસ છે.

 

સવાલ : મુસ્લિમ પક્ષનું એમ પણ કહેવું છે કે વિવાદિત માળખું અગાઉથી અસ્તિત્વમાં રહેલા કોઈ માળખાને તોડીને બનાવવામાં આવ્યુ ન હતું ? તમારે શું કહેવું છે ?

જવાબ : ભારતીય પુરાતત્વ ખાતાએ આ બાબતના તથ્યોની ચર્ચા કરી છે.  તમને જણાવી દઈએ કે આ ખોદકામ કોર્ટના આદેશ પર કરવામાં આવ્યું હતું અને બંને પક્ષો હિન્દુ અને મુસ્લિમને આશંકા હોવા છતાં કોર્ટે તેના પર આગ્રહ કર્યો હતો. ખોદકામમાં હિંદુ અને મુસ્લિમ મજૂરોની સંખ્યા પ્રમાણસર હતી. ન્યાયિક અધિકારીઓ પણ બંને સમુદાયના હતા અને યોગ્ય સમીક્ષા કર્યા બાદ અહેવાલ તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. મુખ્ય અહેવાલના લેખક મુસ્લિમ હતા. વાસ્તવમાં એવું થયું છે કે કેટલાક ડાબેરી ઈતિહાસકારોએ મુસ્લિમ માનસિકતા પર સંપૂર્ણ રીતે ઈજારો જમાવી દીધો છે. આની પાછળ તેમનો અલગ રાજકીય સ્વાર્થ હતો. પરંતુ હું કહી શકું છું કે વ્યક્તિ સત્યને પડછાયો કરી શકે છે પરંતુ તેને હંમેશા વાદળ પાછળ ઢાંકી શકતો નથી.

 

સવાલ : જ્યાં સુધી હું સમજું છું, રામજન્મભૂમિનો કેસ જમીની મામલો હતો અને મુસ્લિમ પક્ષ જમીનના વિવાદાસ્પદ કબજાને  ક્યારેય પ્રતિકૂળ કબજો હોવાનો પુરાવો આપવામાં નિષ્ફળ ગયો ?

 

જવાબ : તેઓ તેમના કેસને કોઈપણ સ્તરે લઈ જવા માટે હકદાર છે કારણ કે તેનું કોઈ પ્રમાણિક મૂલ્ય નથી પણ એક વાત યાદ રાખો કે હિંદુ કાયદા મુજબ દેવતા એક ન્યાયિક વ્યક્તિ છે. એક વાર જે દેવતા તરીકે પૂજાય છે તે હમેશાં દેવતા જ રહે છે. દેવતા એ માત્ર એવી જગ્યા નથી જ્યાં પ્રતિમા ઊભી હોય પરંતુ સમગ્ર મંદિર પરિસરને દેવતાના ધોરણ પ્રમાણે જાળવવામાં આવે છે. તિરુપતિ દેવસ્થાનમના કિસ્સામાં, એટલું જ નહીં જ્યાં ભગવાન તિરુપતિ ઊભા છે પરંતુ સમગ્ર સંકુલને દેવતા માનવામાં આવે છે. તમે કાશી જાઓ, જ્યાં ભગવાન વિશ્વનાથ બિરાજમાન છે તે જગ્યા નથી પરંતુ સમગ્ર સંકુલને દેવતા માનવામાં આવે છે અને તે બાબતને ન્યાયિક અધિકારો પણ મળ્યા છે.  મુસ્લિમો ત્યાં નમાજ અદા કરવા માટે પરવાનગી માંગી રહ્યા હતા તેથી તમામ કેસ એક સાથે જોડવામાં આવ્યા હતા. હા, મને હંમેશા લાગે છે કે આટલો સમય ન લેવો જોઈએ. કાયદાના વિદ્યાર્થી તરીકે, હું ચોક્કસ કહી શકું છું કે સબરીમાલા મંદિર કેસ અને વ્યભિચાર કાયદાના કેસ જેવા ઘણા કેસોને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે જે સારી છે. મને તેનાથી કોઈ વાંધો નથી પણ રામજન્મભૂમિ કેસ માટે આટલો લાંબો સમય કેમ લાગ્યો ? મેં અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટમાં કેસની દલીલ કરી હતી પરંતુ હું સુપ્રીમ કોર્ટમાં હાજર થઈ શક્યો નહીં કારણ કે હું ત્યારે કેન્દ્રીય કાયદા પ્રધાન હતો. 2009માં, ચુકાદો આવ્યો અને મુસ્લિમ પક્ષે અપીલ દાખલ કરી અને હિન્દુ પક્ષે પણ ચુકાદા સામે અપીલ દાખલ કરી. શા માટે બાર વર્ષ લાગ્યા ?1949થી આ દાવો પેન્ડિંગ હતો પરંતુ હું ખુશ છું કે આખરે ચુકાદો આવ્યો. મુસ્લિમ પક્ષ અને કોંગ્રેસ પ્રાયોજિત વકીલોએ સુનવણીમાં વિલંબ કરવા માટે તમામ પ્રયાસ કર્યા હતા.

 

સવાલ : તમે બાલ સ્વયંસેવક, એબીવીપીના કાર્યકર, ભાજપના પ્રવક્તા, મહાસચિવ અને કેન્દ્રીય મંત્રી હતા તેમજ તમે અન્ય વિવિધ જવાબદારીઓ નિભાવી હતી અને રામ જન્મભૂમિની કાનૂની ટીમનો પણ ભાગ હતા, તેનાથી તમને વ્યક્તિગત રીતે કેટલો સંતોષ મળે છે કે રામ મંદિર જેના માટે તમે પણ ખૂબ ફાળો આપ્યો છે તે છેવટે બની રહ્યું છે.

જવાબ : હું ધન્ય છું ! મને એક પ્રસંગ યાદ છે જ્યારે એક દિવસ અશોક સિંઘલજીએ મને આ કેસ સંભાળવા કહ્યું કે કૃપા કરીને તમે આ કેસ લડો, મેં તેમને કહ્યું કે હા હું લડીશ અને પછી શું થયું તે સૌ જાણે છે. હું ફક્ત એટલું જ કહીશ કે કદાચ મારા સદભાગ્ય અથવા ભગવાન રામના આશીર્વાદ હતા. તમે આ પ્રશ્ન વ્યક્તિગત નોંધ પર પૂછ્યો હોવાથી, હું કહી દઉં કે મેં પટના હાઈકોર્ટ અને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પણ વ્યવસાયિક રીતે સારું પ્રદર્શન કર્યું છે. હું વાજપેયી સરકાર અને મોદી સરકારનો ભાગ બનવા પૂરતો ભાગ્યશાળી રહ્યો છું અને વિદ્યાર્થી પરિષદથી લઈને ભાજપના પ્રવક્તાથી લઈને રાષ્ટ્રીય મહાસચિવથી લઈને રાજ્યસભામાં વિપક્ષના નાયબ નેતા સુધીની વિવિધ જવાબદારીઓ સંભાળી છે. મેં કેન્દ્રીય કોલસા અને ખાણ મંત્રીથી લઈને માહિતી અને પ્રસારણથી લઈને આઈટી અને કોમ્યુનિકેશન્સથી લઈને કાયદા સુધીની વિવિધ મંત્રીપદની જવાબદારીઓ નિભાવી હતી પરંતુ આ કેસમાં રામ લલ્લા માટે હાજર થવું અને સફળ નિષ્કર્ષ તરફ દોરી જવું એ મારા જીવનની સૌથી મોટી સફળતા છે. મને યાદ છે કે જ્યારે સંઘના તમામ નેતાઓ અને લાલકૃષ્ણ અડવાણીજીની રથયાત્રા દરમિયાન ધરપકડ કરવામાં આવી ત્યારે હું પટના હાઈકોર્ટમાં વકીલ હતો, અશોકજી મને પૂછતા હતા કે આ કેસમાં તમારો ઉદ્દેશ્ય શું છે મેં તેમને કહ્યું હતું કે તે ખૂબ જ સરળ છે જ્યાં રામ લલ્લા વિરાજમાન છે તે જગ્યાને હિંદુઓ પાસે જવું જ જોઈએ, બાકીનું બધું જોયું જવાશે. સુપ્રીમ કોર્ટની સુનાવણી દરમિયાન, આપણા વડાપ્રધાન તરીકે મોદીજી સત્તામાં આવ્યા હતા. તે વખતે હાઈકોર્ટમાં ભારે પ્રતિકૂળ વાતાવરણ હતું. ડાબેરી ઈતિહાસકારો પાસે કેસને લગતા કોઈ પુરાવા નહોતા. મનમોહન સિંહ સરકાર અને માયાવતી સરકારનું માનવું હતું કે આ ઈંટ પૂજકો પાસે કોઈ પુરાવા નથી. અમે બહાર કાઢી શક્યા અને કોર્ટને સમજાવી શક્યા એટલે કોર્ટે રામલલા માટે ચોક્કસ જમીન ફાળવી અને આખી જમીનને ત્રણ ભાગમાં વહેંચી દીધી જ્યારે સુપ્રીમ કોર્ટે તેના ચુકાદામાં આખી જમીન હિન્દુઓની તરફેણમાં આપી. ભારતીય રાજનીતિના નિરીક્ષક તરીકે , હું એક વાત કહેવા માંગુ છું કારણ કે ન્યુ ઈન્ડિયા અબ્રોડના જે પ્રકારના વાચકો છે તેમની અને અન્ય લોકોની પ્રતિક્રિયા શુ છે તે પણ મહત્વનું છે. કોંગ્રેસ, ડાબેરી પક્ષો અને દક્ષિણ ભારતીય પક્ષો એ ક્યારેક તો રોકાવવું પડશે કે નહીં ? શું રાહુલ ગાંધીએ રામજન્મભૂમિની મુલાકાત લીધી છે ? દેખીતી રીતે ડાબેરી લોકો મુલાકાત લેશે પણ નહીં. એક વાત યાદ રાખો કે જે લોકો આ મહાન મિશનનો વિરોધ કરી રહ્યા છે તેઓ ભારતના રાજકારણમાં હાંસિયામાં ધકેલાઈ રહ્યા છે છતાં વોટ બેંકની રાજનીતિને કારણે તેઓને ખ્યાલ નથી આવી રહ્યો. તેઓએ ટ્રિપલ તલાકનો વિરોધ કર્યો હતો. મહિલા સશક્તિકરણના કેસનો પણ ડાબેરીઓએ વિરોધ કર્યો હતો. કોઈએ સાચું ધ્યાન દોર્યું કે સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશથી મુસ્લિમ પક્ષને મસ્જિદ બનાવવા માટે પાંચ એકર જમીન આપવામાં આવી હતી. ત્યારે શું કોઈએ કહ્યું છે કે ત્યાં હોસ્પિટલ બનવી જોઈએ અથવા ત્યાં લાયબ્રેરી બનાવવી જોઈએ જેમ તેઓએ રામજન્મભૂમિ કેસમાં કહ્યું હતું. આ કિસ્સામાં હાજર થવું એ એક વ્યક્તિગત પરિપૂર્ણતા હતી અને સર્વશક્તિમાનનો એક મહાન આશીર્વાદ હતો અને આ બધા નિર્ણયો ભારતની રાજનીતિમાં રહેલી ગૂંચવણોને છતી કરે છે.

 

સવાલ : રામ મંદિરનું નિર્માણ ભાજપના ઘોષણાપત્રનો એક ભાગ હતો પરંતુ કાશી અને મથુરાને પણ મુક્ત કરવાની માંગ જોર પકડી રહી છે. પીએમ તાજેતરમાં મથુરાની મુલાકાતે ગયા હતા. શું તમે આ અંગે કંઈ કહેવા માંગો છો ?

જવાબ : આ મારો અંગત અભિપ્રાય છે કે તે બંને મામલામાં સામી બાજુ કોઈ કેસ જ નથી. કાશી અને મથુરા બંને મામલા કોર્ટમાં છે. મારા માટે કોઈ ટિપ્પણી કરવી યોગ્ય નથી પરંતુ કાયદાના વિદ્યાર્થી તરીકે હું કહીશ કે મુસ્લિમોનો કોઈ કેસ નથી. તે બધી જગ્યાઓ લાંબા સમય પહેલા હિંદુઓને સોંપી દેવી જોઈએ જે આજે કદાચ મલમ તરીકે કામ કરી શકી હોત. વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાં મોટી મસ્જિદો અને કેથેડ્રલ છે, તે પૂજા સ્થાનો નથી પરંતુ ગુલામીનું ચિહ્ન છે. શું તેમને ઊભા રહેવા દેવા જોઈએ, તે મૂળ પ્રશ્ન છે.